Mat in de Mediastad

HSG bestaat al meer dan 130 jaar. In 1887, het jaar waarin begonnen werd met de bouw van de Eiffeltoren in Paris en waarin Theater Carré in Amsterdam de deuren opende,  besloten enkele Hilversummers op initiatief van Jacob Peet het Hilversumsch Schaak Genootschap op te richten. Bij het 125-jarig bestaan van de club in 2012 verscheen Mat in de Mediastad, een boek over 125 jaar schaken in Hilversum. Niet alleen de clubgeschiedenis van HSG maar breder, want er gebeurde op schaakgebied nog veel meer in de mediastad. Het boek krijgt een permanent digitaal vervolg op deze website.

Voorwoord 2017

Het schaakleven in Hilversum bruist! Een ander woord kan ik eigenlijk niet bedenken als ik terugkijk op de afgelopen vijf jaren sinds de verschijning van de eerste druk van het mooie boekwerk Mat in de mediastad. Die eerste druk kwam tot stand ter gelegenheid van het 125-jarige bestaan van het Hilversums Schaakgenootschap onder de bezielende redactie van Wim van der Wijk, Johan Hut en Herman van Engen. En de stand van onze vereniging sloot op dat moment naadloos aan bij de ontwikkelingen van heel schakend Nederland. Een redelijk stabiel, maar langzaam afkalvend ledenbestand. Omdat schaken meer en meer een denksport leek te zijn geworden voor de oudere, mannelijke leden van onze samenleving. Iedere algemene ledenvergadering leek een kopie van de vorige -vaak met dezelfde stokpaardjes-, alleen waren alle leden een jaartje ouder geworden. En dat dit niet alleen voor HSG gold mag blijken uit het feit dat iedere jaarvergadering van de SGS, de regionale koepel, begon met een minuut stilte voor de leden die ons ontvallen waren. Een mooi maar confronterend ritueel.

Mijn aantreden als voorzitter van het bestuur van HSG viel samen met de viering van ons 125-jarig bestaan. HSG was daarbij zoals dat zo mooi heet in transitie. De sponsoring van Joop van Oosterom was na vele, vele jaren stopgezet en hoewel er even gekeken is naar de mogelijkheden van andere sponsors was de stap naar een echte amateurvereniging eigenlijk verrassend makkelijk. Loslaten van de oude en omarmen van de nieuwe situatie betekende sportief een stap terug, maar HSG bleef de schaakclub waarop iedere donderdagavond met vuur gestreden werd op het bord met de 64 velden.

De strijd op het schaakbord kent een paar duidelijke parallellen met de strijd voor de continuïteit van een vereniging. Allereerst moet je een plan hebben. Op het schaakbord is dat plan gericht op het uiteindelijk mat zetten van de tegenstander. Voor een club betekent dat nieuwe leden werven. Voor HSG lag er een plan, een heus beleidsplan. Maar het uitvoeren van een plan betekent dat je soms vele zetten doet die ogenschijnlijk geen directe dreiging hebben totdat eindelijk al je stukken goed staan. Dan opeens begint het te lopen.

Zoals bij het schaken plannen kunnen mislukken door tegenstanders, rekenfouten, schaakblindheid en nog wel een paar dingen, is voor een club het opstellen van een plan ook nog wat anders dan de succesvolle uitvoering ervan. Daar komt namelijk medewerking bij kijken. Het dame-offer kan vaak alleen maar slagen omdat de tegenstander net die zet doet die het offer mogelijk maakt. Bij de vereniging ben je afhankelijk van de medewerking van vrijwilligers. Een voorwoord geeft je altijd de gelegenheid mensen in het zonnetje te zetten. Ze oprecht bedanken voor hun inzet. En dat doe ik, uit de grond van mijn hart. Zonder de inzet van vele mensen kan geen enkele vereniging bestaan. Ik zou ze allemaal apart willen noemen, maar ik ben bang dat ik altijd mensen zal vergeten. Maar een paar namen springen er uit.

Als het gaat om het uitvoeren ons beleidsplan durf ik gerust te stellen dat dit niet het effect gehad zou hebben dat we nu zien zonder de inspanningen van Mirko Lukács. Onvermoeibaar organiseert hij de jaarlijkse trainingen voor huis- en damesschakers en is hij een bron van nieuwe ideeën en initiatieven.

De tweede naam is die van Frits Wagenvoorde. Vier jaar geleden leek onze jeugdafdeling ten dode opgeschreven. Gebrek aan begeleiding, gebrek aan leden, gebrek aan eigenlijk alles. Als je nu op donderdagavond om 7 uur binnenstapt zitten er zo’n 60 jeugdleden aandachtig te kijken naar hun bord of begeleider in verschillende lokalen van het Aloysius. En Wim van der Wijk natuurlijk, die naast de mooie artikelen op onze website -meestal over de belevenissen van ons eerste team- ook nu weer het werk voor de tweede Mat in de Mediastad op zich heeft genomen. Altijd veel meer werk dan hij ongetwijfeld zelf denkt.

Als ik nu naar HSG kijk zie ik dat ons ledental groeit. De clubavonden zijn drukker dan ooit. Ook de gemiddelde leeftijd daalt en niet alleen door de toename -en soms ook doorstroming- van de jeugd. En we hebben inmiddels dames in ons midden! Alle ontwikkelingen leiden af van het cliché dat schaken een sport voor oudere mannen is. Gelukkig maar. Als ik naar Hilversum kijk zie ik dat het schaken verder gaat dan HSG alleen. Er is een jaarlijks open toernooi dat steeds groter groeit.

In 2018 spelen de grootmeesters van het Tata-toernooi een ronde  in Beeld en Geluid en de Stichting Hilversum Schaakt organiseert veel schaakplezier voor scholen in Hilversum en omstreken. Kortom, het schaakleven in Hilversum bruist!

Al dat moois heeft me zelfs een fles wijn opgeleverd, gewonnen met een weddenschap. Een weddenschap over de groei van het aantal leden in de afgelopen vijf jaar. En die fles heb ik wel gewonnen, maar niet verdiend. Als voorzitter heb ik de zetten mogen noteren die de anderen hebben uitgevoerd.
Maar de wijn was wel lekker.

Martin Koekkoek, voorzitter HSG
Hilversum, december 2017

Voorwoord 2012

Met gepaste trots schrijf ik dit voorwoord voor ‘Mat in de Mediastad’. Trots, omdat het indrukwekkend is de geschiedenis van het Hilversums Schaakgenootschap over 125 jaar vastgelegd te zien in een stevig boek. Gepast omdat aan dit boek door een aantal mensen heel hard is gewerkten met het resultaat kunnen we heel tevreden zijn.
Toen Johan Hut aangaf dit boek te willen schrijven, heeft de jubileumcommissie onder leiding van Henk Cornelissen dit aanbod met beide handen aangegrepen. Johan is de afgelopen 25 jaar de meest productieve schrijver geweest voor ons clubblad De Schakel. Bovendien verzorgt hij al bijna zestien jaar de schaakrubriek van De Gooi- en Eemlander.

Hij heeft geschreven voor Schaaknieuws, hij schrijft voor Schaakmagazine, recent schreef hij de Canon van het Nederlandse Schaak voor www.schaaksite.nl. Kortom, de uitgelezen kandidaat voor een dergelijke klus. Johan stelde wel als voorwaarde de lat nog hoger te leggen: niet alleen een boek over HSG, maar een boek over Hilversum als schaakstad, dus inclusief de grote schaakgebeurtenissen waarbij HSG niet of nauwelijks betrokken was, zoals de KRO-tweekampen van Jan Timman.

Maar een boek schrijven is nog niet een boek uitgeven, weet ik uit ervaring. Het is dan ook fantastisch dat Wim van der Wijk, die als journalist dagelijks professioneel met teksten bezig is, zich verantwoordelijk heeft gesteld als eindredacteur. Daarnaast is hij co-auteur en onderhield hij de noodzakelijke contacten met de vormgevers. Wim van der Wijk verzorgde vóór 1996 acht jaar lang de schaakrubriek in De Gooi- en Eemlander.
Als derde auteur wil ik noemen Adri Plomp. Hij heeft ruim tachtig artikelen geschreven over de geschiedenis van HSG. Het eerste artikel verscheen in februari 1994 en ging over Jacob Peet, het laatste artikel, over de Ereleden, verscheen in augustus 2009. Met deze artikelen zouden twee van deze boeken te vullen zijn. Toegegeven, niet alles ging over HSG.

Zijn serie ‘De bezetting’ (25 artikelen) ging vooral over Euwe, Aljechin en Landau in de oorlogsjaren. Over Landau is een artikel van Adri verschenen in Matten. Helaas is Adri Plomp vorig jaar december overleden en kan hij dit jubileum niet meer meemaken. Ik nam zelf de taak op me om uit de grote hoeveelheid door hem verzameld materiaal een selectie te maken voor het boek, waarbij fouten uit eerdere jubileumboeken zouden worden hersteld. Bijvoorbeeld het mysterie rondom de oprichting, wie waren nu de ware oprichters van
HSG? De oprichter was Jacob Peet, maar wie had hij in september 1887 om zich heen verzameld, wat waren dat voor mensen?

Een tweede indrukwekkend voorbeeld is de lijst met Joodse leden van HSG tijdens de bezetting. Adri heeft zitten spitten in archieven, notulenboeken, zelfs kasboeken om zoveel mogelijk feiten op tafel te krijgen. Dit boek is dan ook wat de historische geschiedschrijving van HSG betreft te danken aan hem en ook een eerbetoon aan hem.
Ten slotte wil ik ook de overige auteurs noemen en bedanken voor hun bijdragen: Huib Jochems, Henk Cornelissen, Jeroen van den Berg en Bert-Jan van Oel. Tevens dank aan de vormgevers Eduard Lemmers en Vera Zuur en aan drukkerij Slootbeek.

Met dit boek sluiten we een periode van 125 jaar af. Vorig jaar kwam na dertig jaar een einde aan de sponsoring van HSG door Joop van Oosterom waarvan vier landstitels op rij het hoogtepunt vormden. Afgelopen seizoen
moesten we een pas terug doen en zijn we gedegradeerd. Maar vooral dankzij een beleidsplan met als speerpunten jeugdschaak en training voor volwassenen is HSG springlevend!
Ik wens u veel leesplezier!

Herman van Engen, voorzitter HSG.
Hilversum, juli 2012.

Colofon

Mat in de Mediastad, boek en website over inmiddels 130 jaar schaken in Hilversum, door:
Johan Hut, Wim van der Wijk

met medewerking van:
Adri Plomp†
Herman van Engen
Huib Jochems
Henk Cornelissen
Bert-Jan van Oel
Jeroen van den Berg
Hans Böhm
Pieter Goderie
Eindredactie: Wim van der Wijk
Art director, omslag boek: Eduard Lemmers
Lay-out boek: Vera Zuur
Lay-out en beeldbewerking website: Jan Lamers
Beeldbewerking boek: Jeroen Heringa†
Druk boek: Drukkerij Slootbeek Hilversum, in opdracht van HSG.