VARA NJK
uit Mat in de Mediastad (deel 1: feiten)
Jeugdelite in radiostudio
VARA sponsort negen keer Nederlands jeugdkampioenschap
Begin jaren tachtig had HSG de jeugdkampioen van de SGS bij zowel de jongens als de meisjes in huis: Jeroen van den Berg en Yvette Nagel. Jeroen kreeg door HSG een persoonlijke trainer aangereikt: Herman van Engen.
Die herinnert zich: “Jeroen kwam op vrijdagavonden bij mij thuis, waar we denk ik vooral een openingsrepertoire opbouwden.
Op zaterdag speelde hij dan het jeugdkampioenschap van de SGS en een beetje tot onze verbazing werd hij twee keer kampioen, ik geloof zelfs vrij gemakkelijk. Ik denk dat de sessies hem geholpen hebben met zijn concentratie, en dat de openingskennis hem extra zelfvertrouwen gaf, factoren die van doorslaggevende betekenis kunnen zijn.”
Jeroen van den Berg werd later toernooidirecteur van het Hoogovenstoernooi in Wijk aan Zee. Desgevraagd geeft hij van harte toe dat Van Engen hem als schaker behoorlijk veel sterker heeft gemaakt.
Het jeugdkampioenschap van Nederland werd voor de jongens in De Steeg gehouden en voor de meisjes in Rockanje. Yvette Nagel was daar kampioen geworden. Haar vader Jan Nagel (enthousiast lid van HSG) en Jan Hogenbirk (HSG-voorzitter van 1976 tot 1989 met vier jaar onderbreking) kregen het voor elkaar dat de nationale jeugdkampioenschappen voortaan in Hilversum werden gespeeld, in de VARA-studio aan de Heuvellaan, en door die omroep gesponsord.
Nagel was programmamaker en Hoofd Informatie Radio en TV bij de VARA. Hij wist dat zijn voorzitter Albert van den Heuvel ook een schaakliefhebber was. Van Engen werd toernooidirecteur en had daarbij veel aan zijn ervaring in de organisatie van het Europees jeugdkampioenschap in Groningen. De eerste Hilversumse editie was in 1982.
Een belangrijk onderdeel van de organisatie was de persdienst. Die vervaardigde dagelijkse bulletins die na afloop werden gebundeld tot een toernooiboek. De dienst werd geleid door journalist Joris van den Berg, vader van Jeroen. Hij schreef de dagelijkse verslagen. Enkele voor hem typerende citaten:
“Pas ver na de eerste tijdcontrole gaf tegenstander Nico Kuijf op onder het roepen van: ‘ik word hier beroerd van’. Kuijf verliet de zaal met achterlating van zijn tas en zijn broer Hans (kampioen 1981).”
“Manuel Bosboom, de vingervlugge matjesvlechter uit Wormerveer staat nu ongedeeld en fier (met vier) bovenaan.”
“Niemand zal zonder kleerscheuren de VARA verlaten.”
De VARA zorgde voor de nodige publiciteit. Enkele deelnemers waren zelfs te gast in het razend populaire tv-programma ‘Sonja op maandag’.
In 1983 schreef Hogenbirk de verslagen. Zijn stijl was duidelijk zakelijker dan die van Van den Berg. Een voorbeeld:
“Zou Klaas Landsman erin slagen Friso Nijboer te verslaan? In dat geval zou de spanning er geheel in blijven. Dat zou ook bij een remise nog het geval zijn. Als Friso Nijboer maar niet won. Eerlijkheidshalve moeten we natuurlijk toegeven dat we het Friso best gunnen, maar waar blijft dan de spanning?”
De belangrijkste wapenfeiten:
1982: Friso Nijboer kampioen, na beslissingswedstrijd tegen Manuel Bosboom. Arjette Cameron kampioen bij de meisjes, tweelingzus Pernette tweede samen met Yvette Nagel.
1983: Nijboer weer kampioen, nu na beslissingswedstrijd tegen Klaas Landsman. Bij de meisjes eindigden Pernette Cameron en Heleen de Greef samen bovenaan. Na zes partijen stond hun beslissingsmatch gelijk, waarna ze de KNSB verzochten of ze de titel mochten delen. Dat mocht.
1984: De vijftienjarige Jeroen Piket kampioen. Zijn commentaar in het toernooibulletin: “Het schaken is een leuke hobby, die goed voor je karakter is en waarbij je ook nog het voordeel hebt om vele landen te zien.” De eveneens vijftienjarige Jessica Harmsen kampioen bij de meisjes. Yvette Nagel was inmiddels overgegaan van het deelnemersveld naar de persdienst.
1985: Jeroen Piket huizenhoog favoriet, maar gedeeld zesde. Broer Marcel: “Jeroen was natuurlijk de grote favoriet. Ik wilde per se tweede worden om me voor het Europees kampioenschap te plaatsen.” Hij werd echter kampioen. Heleen de Greef speelde bij de jongens mee en werd netjes zesde, Jessica Harmsen werd weer kampioen bij de meisjes.
1986: Joris Brenninkmeijer (16) kampioen, voor Tom Bottema. Anne-Marie Benschop bij de meisjes.
1987: Marcel Beulen (15) kampioen bij de jongens, Sylvia de Vries bij de meisjes.
1988: Loek van Wely (15) kampioen bij de jongens, Anne-Marie Benschop bij de meisjes. Zij had zich via het Leidse kampioenschap net niet voor het jongenstoernooi weten te plaatsen, wat haar voorkeur had. “Bij de meisjes heb ik niets meer te winnen.”
1989: Van Wely en Benschop weer kampioen.
1990: Martin Martens kampioen bij de jongens, Ineke Tichelman bij de meisjes.
Negen keer werd het Nederlands jeugdkampioenschap in de VARA-studio gespeeld. Nagel: “De VARA moest bezuinigen en had het al een respectabel aantal jaren voor zijn rekening genomen met huisvesting van het toernooi en een niet geringe catering.” Het jeugdkampioenschap verhuisde naar Nijmegen, waar ingenieursbureau Haskoning de nieuwe sponsor werd.
Johan Hut
Jorgen Henseler: ‘Ik werd geveegd door Jeroen Piket’
Een van de deelnemers van het derde VARA-toernooi was Jorgen Henseler, nu sinds een aantal jaren lid van HSG. Gevraagd naar zijn herinneringen aan dat toernooi zegt hij:
“Eerst ging het best goed, 2,5 uit 4, maar toen werd ik geveegd door Jeroen Piket. Later verloor ik ook van Michael Riemens. Ik eindigde met 50 procent op de elfde plaats. Als jeugdspeler speelde ik tamelijk aanvallend. Ik was jeugdkampioen van de Leidse Schaakbond en op dat moment tevens seniorenkampioen van die bond.”
Van de organisatie van het VARA-toernooi kan hij zich minder herinneren. “Ik was in huis bij een man met een baard.”
Op de vraag waarom hij vanuit zijn woonplaats Nijkerk koos voor HSG: “Dat had niet direct te maken met mijn ervaring in het VARA-toernooi. Ik heb gezocht naar een actieve club, en ook gekozen voor Hilversum als schaakstad.”
(HvE)