NK naar wereld van glamour en glitter

Van 2001 tot en met 2005 werd het Nederlands kampioenschap in Leeuwarden gespeeld. Niet met een bedrijf als hoofdsponsor, maar een groep sponsors: gemeente, provincie, waterschap, Kamer van Koophandel, energiebedrijf Essent, de Leeuwarder Courant en de Christelijke Hogeschool Nederland.

KNSB-bestuurslid Sytze Faber, die als ‘bekende Fries’ de sponsors had geworven, kon ze nog wel een paar jaar behouden. In Hilversum kreeg Jan Nagel echter een vergelijkbare groep sponsors bij elkaar: gemeente, provincie, TCN Mediapark, Tulip Inn Hotel, ABN Amro en tal van bedrijven in de mediawereld. Dat het prijzengeld daardoor steeg van 39.700 naar 46.600 euro was voor het KNSB-bestuur voldoende reden voor Hilversum te kiezen.

Dat het kampioenschap na vijf jaar weer in het midden van het land zou worden gehouden, was minstens zo belangrijk als het gestegen prijzengeld. De voorronden (Halve Finales geheten) werden gespeeld in het beroemde raadhuis van Dudok, het eindtoernooi in een grote studio op het Mediapark, waar ook het programma Idols werd opgenomen.

Het NK van 2006 was (dankzij dat mooie prijzengeld) uitzonderlijk goed bezet. De ‘grote drie’ van dat moment (Ivan Sokolov, Sergei Tiviakov en Loek van Wely) waren er alle drie en Jan Timman was er na zeven jaar afwezigheid ook weer eens bij. Van Wely had een historische prestatie geleverd door zes NK’s op rij te winnen, maar 2006 werd het eerste kampioenschap van Tiviakov. Met de prachtige score van 9 uit 11 bleef hij anderhalf punt voor op Sokolov en twee punten op Van Wely en Friso Nijboer. Timman werd heel teleurstellend tiende in het veld van twaalf deelnemers.

De hoofdprijs van 12.000 euro was de hoogste in de geschiedenis van het NK en werd ook daarna nooit meer geëvenaard. Daarnaast kreeg Tiviakov een speciale prijs van subsponsor Cadillac: hij mocht een maand in een zeer chique auto rijden. Dat sloeg hij af met de opmerking dat hij geen rijbewijs had. De nummer twee Sokolov was er als de kippen bij: “Ik ook niet, maar mijn vrouw wel.” Hij kreeg de Cadillac voor een maand.

Verslaggever Bert-Jan van Oel van De Gooi- en Eemlander vond het toernooi niet zo gezellig. “Toen in de jaren tachtig het NK schaken in het Hilversumse AVRO-gebouw werd gespeeld, was de perskamer een soort huiskamer, waar schaakverslaggevers van de landelijke en regionale dagbladen, het ANP, soms ook tv-ploegen en in elk geval een hoop kantlijnfiguren rondhingen, discussieerden, snelschaakten en na de partijen met de spelers spraken. Nu zitten er twee toernooi-officials nijver achter hun computer te werken in een verder lege ruimte.”

Herman Grooten tegen Van Oel: “Er is te veel veranderd. Met name internet speelt een grote rol. Het is een uitkomst dat je toernooien rechtstreeks via de computer kunt volgen, maar het ontneemt de mensen ook meteen de noodzaak om naar de toernooizaal zelf te gaan.” Toch was het gezellig druk in de studio, doordat HSG tegelijkertijd ook een open toernooi organiseerde (zie volgend hoofdstuk) en de commentaarruimte aan een schaakcafé koppelde.

Van Oel sprak natuurlijk ook met Tiviakov. De ex-Rus vond dat het al een jaar heel goed met hem ging. “Eigenlijk is het een stuk beter gegaan sinds anderhalf jaar geleden de relatie met mijn vriendin eindigde. Het lijkt wel of er nadien een hoop energie bij me is vrijgekomen. Ik denk dat ik zelfs weer goed genoeg ben om de top tien van de wereld te halen.”

Dat lukte Tiviakov niet, maar in 2007 prolongeerde hij wel zijn titel. Daniel Stellwagen was de smaakmaker van het toernooi en eindigde samen met hem op 8 uit 11, een punt voor Sokolov, Nijboer en Erwin l’Ami. In Leeuwarden waren al een paar keer barrages gespeeld van vier rapidpartijen, de dag na de laatste ronde. In Hilversum ging het nog veel verder: twee vluggertjes direct aansluitend op de laatste ronde. Tiviakov won de minimatch, maar er was veel kritiek op de jachtige manier om het toernooi af te sluiten.

Kritiek was er ook op de forse verlaging van het prijzengeld, van 46.600 naar 29.750 euro! Nagel had zijn taak als contactpersoon voor de sponsors overgedragen aan het KNSB-bestuur en zei achteraf dat de bestuurders daar niet geschikt voor bleken. De meeste spelers accepteerden de daling met een  ‘eens maar nooit weer’.

In 2008 steeg het prijzengeld naar 34.000 euro, maar dus nog niet naar het niveau van Leeuwarden. Naast Van Wely (die 2007 al niet had geaccepteerd) haakte nu ook Sokolov af. Zo werd het een toernooi van de jongeren. Voor de laatste ronde stond Stellwagen alleen bovenaan, een half punt voor Jan Smeets, Erwin l’Ami en Sipke Ernst.

In de slotronde vergooide Stellwagen tegen Smeets een gelijke stelling. Smeets: “Na de veertigste zet keek ik eens om me heen en zag ik tot mijn verrassing dat Erwin verloren had en Sipke verloren stond. Toen dacht ik, laat ik maar eens even een colaatje gaan halen. Eenmaal terug op het podium ging ik nog steeds Nederlands kampioen worden.”
Vanaf 2009 ging het NK dwalen langs Haaksbergen, Eindhoven, Boxtel en Amsterdam. Zowel het prijzengeld als (daardoor) het deelnemersveld bereikten niet meer het niveau van het eerste jaar in Hilversum.

Johan Hut